Doorheen de jaren hebben veel schrijvers en wetenschappers naar manieren gezocht om rouw te definiëren. En dat is geen eenvoudige opdracht omdat rouw heel erg kan verschillen van mens tot mens. Er bestaat niet zo iets als een rechtlijnig, altijd passend rouwtraject. Rouw kent geen vast bepaalde tijdslijn of universele emoties en ervaringen. In het verleden gingen de maatschappij en de wetenschap er van uit dat rouw iets is dat je best zo vlug mogelijk achter je kunt laten om plaats te maken voor een nieuw leven.
Voor we het over het integreren van rouw hebben, moeten we misschien ook eerst even stilstaan bij de acute rouw van de eerste dagen en weken na een verlies.
Wanneer we iemand of iets verliezen dat ons dierbaar is, voelt het al heel snel alsof ons leven in één klap uit twee delen bestaat – een stuk voor en een stuk na het verlies. In de eerste dagen kunnen het verdriet en de pijn overweldigend zijn. De wereld zoals je hem kende, bestaat niet meer. Je bent vervuld van ongeloof, twijfel en angst over het feit of je ooit nog wel verder zal kunnen in die nieuwe onbekende wereld die ontstaan is na het verlies. De toekomst lijkt ineens leeg en onzeker.
En dan zijn tastbaar aanwezige dingen vaak het enige waar je je kan aan vastklampen. Je wil alles veilig stellen wat iemand heeft aangeraakt, hun vertrouwde geur bewaren net als de toon van hun stem ook al zijn al die dingen tegelijkertijd pijnlijk. Je blijft doorheen je herinneringen dwalen. Je spendeert veel tijd in het verleden om te vermijden dat je naar de toekomst moet kijken. Een toekomst zonder diegene of datgene wat je zo lief is.
Het kan zo beangstend zijn dat we ons verpletterd voelen door al de emoties die constant in wisselende formaties voorbij komen. Maar mensen willen overleven, vechten terug en proberen wegen te vinden om met al die gevoelens om te gaan. Je kan dan alles gaan vermijden wat de pijn naar boven brengt. Proberen er niet over na te denken en in een wijde boog omheen de plekken lopen die je terug brengen naar je verdriet.
En het proces kan heel erg verschillen van dag tot dag, van week tot week en ondertussen vraag je je af of het ooit een keer zal stoppen zodat je weer door zal kunnen gaan met je leven?
En ook al kunnen we het ons bij het begin van een rouwproces maar moeilijk inbeelden, we overleven acute rouw – stap voor stap, dag voor dag. De pijn blijft maar ons brein schept langzaam weer orde in de wereld waarin we onze geliefde moeten missen. En we bouwen dat nieuwe leven niet zo maar in een keer. Ons gevoel wisselt constant tussen verlies en herstel.
Langzaam vinden we een nieuwe routine en proberen uit de vinden hoe een leven ‘zonder’ voelt. Voor veel mensen worden doorheen dit proces twee dingen stilaan heel helder: we willen graag de wereld weer tegemoet gaan en tegelijkertijd de herinnering aan wat was met ons meedragen. Je vastklampen aan elke herinnering en in het verleden blijven, belemmert de uitbouw van een nieuwe toekomst. Maar alle emotionele herinneringen en moeilijke gevoelens vermijden, laat ons ook niet toe om te verbinden met wat ons lief is. Beide creëren een gecompartimenteerd wereld waarin we ofwel verteerd worden door verdriet ofwel in ontkenning van ons verleden leven. Geen van beide is een solide basis voor een duurzame toekomst.
Mensen komen dan op een punt dat ze beseffen dat rouw hen heeft veranderd. We gaan niet terug naar normaal. Om in contact te blijven met onze herinneringen, om te gaan met onze gevoelens en tegelijkertijd weer een zinvol leven te leiden, moeten we rouw uitnodigen als gast in ons leven. De rouw ‘ integreren’ in ons leven.
Geïntegreerde rouw is rouw die permanent en latent aanwezig in ons leven zonder dat we er door gedomineerd of overweldigd worden. En misschien voelt dat als een onmogelijke opdracht. Maar geleidelijk aan zal je relatie met rouw gaat veranderen en op een punt komen waar het geen permanent gevecht meer is maar een stille aanvaarding van wat je is overkomen zonder ooit te vergeten. En dan zal ook de kloof tussen de pijn van het rouwen en het dagdagelijks functioneren stilaan kleiner worden. Rouw heeft invloed op je identiteit, je relaties en je prioriteiten in het leven. Rouw integreren betekent los laten wie je was voor het verlies en de persoon verwelkomen die je nu bent met al de positieve en negatieve aspecten die zo een proces met zich mee kan brengen.
