Na de dood van iemand die je lief is, kunnen er intense schuldgevoelens ontstaan in de dagen en weken die volgen. Ook al weet je dat je geen controle over de dingen hebt, toch kan je je schuldig voelen over iets dat je gedaan hebt of juist niet. Heel veel mensen die rouwen kennen deze gevoelens onder één of andere vorm.
Als je ooit over gevoelens van schuld met anderen hebt gepraat, dan is de kans groot dat je dingen te horen kreeg als ‘je moet je niet schuldig voelen’ of ‘je moet je niet zo voelen, het was je fout niet’. En misschien denk je dan: ‘je moet me niet vertellen hoe ik me voel, je kent me niet.’
Schuld is een gevoel dat dient gevalideerd te worden waarbij we op zoek moeten gaan naar wegen om dat gevoel te accepteren en te integreren in ons leven. We kunnen niet plots stoppen met ons schuldig te voelen omdat iemand anders het zegt. Zo werkt het niet. Het is misschien belangrijker om te reflecteren over de redenen waarom we ons schuldig voelen en een manier te vinden om met die schuld om te gaan. Maar in de eerste plaats moeten we aanvaarden dat schuld een heel normaal en veel voorkomend gevoel is in rouw.
Waarom ervaren we schuld en rouw?
Omdat we werkelijk iets fout deden.
Ook al zeggen anderen al heel vlug dat het je fout niet was of dat je je niet schuldig hoeft te voelen, de realiteit is dat we het soms verknoeien in het leven. We maken fouten en soms hebben deze fouten gevolgen voor anderen. Soms doen we dingen niet en wensten we dat we het toch hadden gedaan. En dat kan iets groot zijn of iets heel kleins.
Omdat we voelen dat we iets verkeerd gedaan hebben.
Omdat je je schuldig voelt, ben je nog niet schuldig. Soms zijn mensen in rouw irrationeel. We ontleden elk moment dat we samen deelden en we overwegen elke ‘zou ik’, ‘wil ik’ of ‘kan ik’ die je je maar kan voorstellen. Ons brein zal dan gegarandeerd dingen vinden waarover we ons schuldig voelen.
Omdat we ordening willen.
De grote reden waarom we schuld voelen is omdat we het verband niet kunnen vinden. Zonder iets of iemand voorhanden waaraan we de schuld kunnen geven, moeten we aanvaarden dat het universum onvoorspelbaar en chaotisch is. Als we denken dat we iets anders hadden kunnen doen geeft ons het gevoel dat we de uitkomst hadden kunnen veranderen. Het geeft ons een gevoel van rationaliteit en controle. Indien we onder ogen moeten zien dat we de uitkomst niet hadden kunnen veranderen, dan moeten we aanvaarden dat de dingen gebeuren buiten onze controle. Als we vasthouden aan schuld, dan hebben we de hoop dat we de uitkomst hadden kunnen veranderen. Een gevoel van controle geeft meer troost dan de vaststelling dat we geen controle hebben.
Maar wat te doen met die gevoelens van schuld?
Erken dat schuld een normale reactie is tijdens een rouwproces en laat anderen de validiteit van je ervaring niet minimaliseren.
Overweeg waar je gevoel van schuld over gaat? Is het rationeel? Irrationeel? Gaat het over controle?
Spreek er over met anderen. Praten kan helpen om er over te reflecteren.
Onderzoek je gedachten en laat je niet door je schuldgevoel verteren. Om er correct te kunnen naar kijken moet je je gedachten kennen en bewust opmerken op het moment dat ze opduiken.
Als je schuldgevoelens irrationeel zijn, geef dat dan toe. Het betekent niet dat je je gevoelens moet negeren. Het betekent dat je je schuldig voelt, ook al ben je dat misschien niet. Je deed je best met de informatie die je had op dat moment en je kon de toekomst niet voorspellen. Er speelden op dat moment veel andere factoren, andere dan je gedrag.
Vind positieve gedachten om je schuld in evenwicht te brengen. Wanneer een negatieve gedachte het overneemt, stop die gedachte en vervang ze door een positieve. Als je je schuldig voelt omdat je er niet was bij het overlijden van iemand die je dierbaar is, denk dan aan al die momenten dat je er wel was voor hem of haar.
Vergeef je zelf. Ook al is dat eenvoudiger gezegd dan gedaan. Vergeven is niet wegmoffelen of een excuus zoeken. Vergeven is aanvaarden dat we iets gedaan hebben waar we spijt van hebben en een nieuwe perspectief vinden ten opzichte van wat er is gebeurd.
Zoek uit wat je geleerd hebt. Schuld leert ons iets. Het kan over onszelf gaan of over de wereld. We kunnen leren en groeien vanuit elke emotie dus neem je tijd om te overwegen wat je schuldgevoel je heeft geleerd.
Doe iets met je schuldgevoel. Rationeel of niet, je kan het gebruiken om anderen te helpen. Je kan anderen helpen om niet dezelfde fouten te maken.
Vraag je ook af wat je geliefde je zou vertellen. Beeld je in dat je hem of haar verteld over wat je voelt, je spijt, je schuldgevoelens, alles. Als er dingen zijn die je nog zou willen vertellen, doe dat dan. En beeld je in wat het antwoord zou zijn.
