Contracten die niet hernieuwd worden, collectief ontslag of gewoon ontslag, het raakt je heel persoonlijk als je plots een job moet achterlaten niet wetende wat de toekomst gaat brengen. Het zijn uitdagende momenten en je zal je waarschijnlijk afvragen hoe je de komende tijd verder moet.
Is er dan sprake van rouw na verlies van werk? Als je goed kijkt dan zie je dat het feit dat je je werk verliest ook een stroom van overweldigende emoties in je leven kan brengen zoals angst, verdriet en onbegrip. En in die zin wordt het dan ook vergeleken met een rouwproces. Maar is dit nu allemaal niet wat overdreven?
Rouw wordt vaak verbonden met het verlies van iets of iemand dierbaar. Momenten van verlies en rouw doorkruisen regelmatig onze levensloop: het verlies van iemand die ons dierbaar is, werk of een huis. Het eerste rouwproces is er al wanneer we de eerste keer gescheiden worden van onze moeder. Zonder te proberen een rangorde te maken in de verschillende verliessituaties en het ermee verbonden emotionele lijden is het psychologische mechanisme erachter veel gelijklopend.
Wanneer je een ontslag te verwerken krijgt, wordt je tegen je wil in, gescheiden van het bedrijf waarvoor je werkte. Het vraagt om onthechting van de plek waar je werkte en het team waarmee je samen werkte tot op dat moment. En er is tijd nodig om met deze veranderingen om te gaan.
Elke omwenteling in onze werkomgeving vraagt om een aanpassing. Het is natuurlijk afhankelijk van het feit of de situatie een keuze is of geforceerd werd onder invloed van anderen. In geval van vrijwillig vertrek en het feit dat je dan zelf de beslissing neemt om weg te gaan, maakt het proces van aanvaarding van de nieuwe situatie waarschijnlijk eenvoudiger omdat je er controle over hebt. En dat verandert alles. Hoe meer controle je hebt over een situatie, hoe minder je er onder gaat lijden.
Wat gaat er door je hoofd als je een job verliest? Kubler-Ross, een van de pioniers op het vlak van rouw, identificeerde verschillende fases in het rouwproces wat ze de vijf stadia van rouw noemde. En ook al zijn er ondertussen veel nieuwe meer volledige rouwmodellen ontstaan, dit model is het misschien een eerste voorzichtige referentie om te kijken welke emoties er kunnen ontstaan na het verlies van werk.
Shock en ontkenning: een weigering om te geloven wat er gebeurd is. Lusteloosheid en verlamming wanneer je geconfronteerd wordt met de gebeurtenissen die je leven overhoop halen.
Woede: willen uithalen naar iets of iemand. Een sterk gevoel van oneerlijkheid en zoeken naar schuldigen in dit geval misschien je werkgever.
Onderhandelen: onderhandelen met jezelf en excuses maken omdat je even niet vooruit gaat in het leven.
Depressie: je verslagen voelen en het verlangen om toe te geven aan je verdriet.
Aanvaarding: dingen krijgen een plek, de wond is niet langer open en rauw en je bent op het punt gekomen dat je de dingen kan aanvaarden en verder gaan.
Dit theoretisch model kan een eerste beeld geven van de wildwaterbaan waarin we terecht komen in tijden van crisis ook al gaat iedereen niet door al de beschreven emoties. Er is geen standaard proces, geen identiek patroon waar iedereen perfect zal inpassen. Je hoeft niet noodzakelijk alle emoties voelen van alle beschreven stages. Een rouwproces is ver van lineair en in veel gevallen is er sprake van twee stappen voorwaarts en een stap terug.
