Men zegt dat het eerste jaar na een groot verlies het ergste is. Zoals met alles wat rouw aangaat is dit trouwens ook geen wetmatigheid. Het is natuurlijk wel zo dat in de eerste twaalf maanden na een groot verlies alles weer voor de eerste keer gebeurd. Het is een periode waar men het risico loopt elke keer opnieuw weer geconfronteerd te worden met een ander gemis. Het blijft dan ook moeilijk te voorspellen hoe deze gaat verlopen en wat er allemaal op je af komt.
De vertrouwde wereld die je zo lang heb gekend is in duizend stukken uiteen geslagen. Geen lijm die dit nog gaat helen. En dan zijn op geregelde tijdstippen die momenten van ‘de eerste keer zonder’. De eerste maaltijd zonder, de eerste verjaardag zonder, de eerste vakantie zonder, uit eten zonder, de eerste maal op plekken waar je samen vroeger zo graag was zonder. Het maakt dat die eerste maanden ondenkbaar confronterend en pijnlijk kunnen zijn.
En dat pijnlijke van die eerste keren in rouw zit hem in het contrast tussen heden en verleden. Er is ineens een lege stoel aan de tafel. Of je moet dingen op je eentje voor elkaar krijgen of beslissen. Alles lijkt hetzelfde maar toch is alles anders. De wereld draait nog steeds, alleen mist er iemand heel belangrijk in je leven.
En toen was er 2020. De wereld ging op slot. En ineens waren ook die eerste keren zonder er niet meer. Of ze waren er wel maar op een andere manier of onder een andere vorm. En misschien voelde dat dan toch weer anders. Minder heftig of juist heel pijnlijk. 2020 heeft werkelijk alles op zijn kop gezet. Niets lijkt nog wat het was.
Het contrast tussen heden en verleden is niet alleen dat mensen er niet meer zijn. In 2020 waren er ook geen vakantietafels of familiefeesten. Veel eerste keren waren er gewoon niet omdat gewoon niets in 2020 gewoon was. Het is moeilijk te zeggen of deze situatie rouw nu erger maakt of niet. Misschien weten we nog niet eens hoe we er mee moeten omgaan of wat het met ons heeft gedaan.
En voor sommigen is het eerste jaar na een verlies misschien niet eens het ergste omdat ze nog in de waas van het verlies leven. Wat maakt dat de periode na dat eerste jaar enorm pijnlijk kan zijn en zo veel moeilijker dan gedacht.
Wat zal de vreemde ervaring van 2020 veranderen aan ons rouwproces? Niemand die in de toekomst kan kijken maar 2021 zou voor velen best kunnen voelen als het eerste jaar na een verlies. En met deze vraag raken we misschien een nieuw aspect van rouwen aan in deze ingewikkelde tijd waarin we leven.