Rouwen is hard werken, niet iets wat je alleen maar passief ondergaat. Bovendien hebben veel mensen het gevoel dat ze rondjes draaien en steeds terugkomen op plekken waar ze al eens langs zijn geweest. Het is dan ook logisch dat rouwenden er behoefte aan hebben om te weten waar ze aan toe zijn na een verlies. Hoe lang gaat het rouwen duren? Hoeveel pijn en verdriet kunnen ze nog meer verwachten? Een indeling van het rouwproces kan dan wel een beetje een houvast geven. Een van de modellen die een antwoord tracht te bieden, is het vier takenmodel van William Worden. Ook al laat rouw zich niet in vakjes steken, het geeft een aanwijzing over wat je overkomt. Een taak betekent dat iemand actief kan ingrijpen, geeft iemand hoop dat hij iets kan doen. Hij gaat ervan uit dat rouwen hard werken is waarbij taken verricht moeten worden. En dat is precies wat mensen herkennen, rouwen maakt soms doodmoe.
Rouwtaak 1: het accepteren van de realiteit van het verlies
De realiteit van het verlies onder ogen zien en erkennen dat die ander niet meer terug zal komen. Dat kost tijd. Verstandelijk en emotioneel het verlies laten doordringen tot in elke vezel van je lijf. Zonder nadenken toch weer dat extra bord op tafel zetten of denken dat je de overledene ineens op straat ziet. Dat zijn dingen die gebeuren. Gevoel en verstand lopen in die periode niet in de pas. Verstandelijk kunnen we begrijpen dat de ander dood is maar gevoelsmatig kunnen we dat niet bevatten en ook niet accepteren.
Rouwtaak 2: doorwerken van de pijn
Het verlies van iets of iemand waaraan je diep bent gehecht bent, doet pijn. En er is niet alleen maar verdriet. Er is ook angst, schuld, woede en eenzaamheid. Angst om nog meer mensen te verliezen of boosheid over het waarom dit jou juist moest overkomen. Ook fysiek kan het niet zo goed met je gaan: geen zin in eten, het eten smaakt anders, moe zijn, slecht slapen. Er kan drukte zijn in het hoofd: veel nadenken, onrust, een geheugen dat niet wil, veel dromen, moeilijker slapen. Of mensen voelen helemaal niets. En dat is enorm verwarrend. Niemand kan hen vertellen hoe ze zich moeten voelen of hoe ze moeten rouwen.
Rouwtaak 3: zich aanpassen aan een omgeving waarin de overledene wordt gemist
Je leven herinrichten na het verlies, de draad weer oppakken, hoe moeilijk dat ook kan zijn. Het is verder leven met het gemis. En dat vraagt aanpassing en soms nieuwe vaardigheden. Wie gaat vanaf nu die lekke fietsband herstellen of zorgen dat de strijk aan de kant is? Degene die overleden is, vervulde bepaalde rollen en functies. Er valt een leegte. Het is niet zo dat wanneer er sprake is van een slechte relatie, bijvoorbeeld van een opstandige puber met zijn vader, of een partner met een onmogelijk karakter, het rouwproces makkelijker zal zijn. Juist het feit dat het nooit meer goed gemaakt kan worden, maakt dat de rouw intenser is en langer duurt. Alles moet weer een plek krijgen in een patroon dat veranderd is. Langzamerhand worden de taken en de functies van de overledene overgenomen door iemand anders of ontstaan er andere gewoonten. Het vraagt ook een aanpassing van je eigen zelfbeeld. Wie ben ik in deze nieuwe situatie die is ontstaan door het verlies?
Rouwtaak 4: de overledene emotioneel een nieuwe plaats geven en het leven opnieuw oppakken
De relatie met iemand die fysiek aanwezig was, waar je mee kon praten, die je aan kon raken, is er niet meer. Je geeft het verlies een symbolische plek terwijl we verder leven. Het is een belangrijke plek, die ook ruimte laat voor anderen. Men kan weer energie opbrengen voor het leven, voor nieuwe relaties, om te genieten van dingen. Het verdriet overspoelt je niet meer maar je kan nu kiezen om herinneringen op te halen op momenten en met mensen die daar geschikt voor zijn. Ieder doet het op zijn eigen manier. Je zou kunnen zeggen dat een plek geven gebeurt door het innerlijk bewaren van herinneringen en verder te leven met de dode in het hart. De overledene is dan heel dichtbij en kan op deze manier zijn kracht doorgeven aan degene die achterblijft. Sommige rouwenden hebben het gevoel dat de dode er voor hen is op momenten dat dat nodig is. Soms hebben rouwenden iets tastbaars nodig, een sieraad, een amulet of een bijzondere steen om te voelen dat de overledene er is voor hen en nog van betekenis kan zijn.
Toch mag dit takenmodel niet gezien worden als iets rigide of lineair. De taken kunnen later in het leven terugkomen en om een antwoord vragen. Verschillende taken kunnen tegelijkertijd aan bod komen. Rouwen is een dynamisch proces dat zich niet zo maar in hokjes laat steken.
